Από τους Ahmed Kaamil και Tondo Lorenzo
Από μη επανδρωμένα αεροσκάφη στρατιωτικής χρήσης μέχρι συστήματα αισθητήρων και πειραματική τεχνολογία, η ΕΕ και τα μέλη της έχουν δαπανήσει την τελευταία δεκαετία εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ σε τεχνολογίες με σκοπό τον εντοπισμό και την αποτροπή των προσφύγων στα σύνορά της.
Τα σύνορα της Πολωνίας με τη Λευκορωσία είναι απλώς η τελευταία πρώτη γραμμή του μετώπου για αυτή την τεχνολογία, με τη χώρα να εγκρίνει τον περασμένο μήνα ένα τείχος 350 εκατ. ευρώ, με προηγμένες κάμερες και ανιχνευτές κίνησης.
Η «Guardian» χαρτογράφησε το αποτέλεσμα των ευρωπαϊκών επενδύσεων: ένα ψηφιακό τείχος στα σύνορα, είτε πρόκειται για θάλασσα είτε για δάση ή βουνά, και ένας τεχνολογικός παράδεισος για στρατιωτικές και τεχνολογικές εταιρείες που αναπροσανατολίζουν προϊόντα τους σε νέες αγορές.
Η ΕΕ διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στην προσπάθεια χρήσης τεχνολογίας στα σύνορά της, είτε αυτή αγοράζεται από τη Frontex είτε χρηματοδοτείται για τα κράτη-μέλη μέσω ευρωπαϊκών πηγών, όπως είναι το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας ή το Horizon 2020, Πρόγραμμα-Πλαίσιο για την Ερευνα και την Καινοτομία.
Το 2018, η ΕΕ προέβλεψε πως η ευρωπαϊκή αγορά ασφαλείας θα έφτανε έως το 2020 τα 128 δισ. ευρώ. Αποδέκτες είναι εταιρείες τεχνολογίας και όπλων που πολιορκούσαν εντατικά την ΕΕ, εγείροντας ανησυχίες από πλευράς ακτιβιστών και ευρωβουλευτών.
Οι πρόσφυγες και οι μετανάστες που προσπαθούν να εισέλθουν στην ΕΕ διά ξηράς ή θαλάσσης παρακολουθούνται από αέρος. Οι συνοριοφύλακες χρησιμοποιούν drones και ελικόπτερα στα Βαλκάνια, ενώ η Ελλάδα έχει αερόπλοια στα σύνορά της με την Τουρκία. Το πλέον ακριβό εργαλείο είναι το drone μεγάλης αντοχής Heron, που επιχειρεί στη Μεσόγειο. Η Frontex ανέθεσε πέρυσι σύμβαση 100 εκατ. ευρώ για τα ισραηλινής κατασκευής Heron και Hermes (και τα δύο αυτά drones έχουν χρησιμοποιηθεί από τον ισραηλινό στρατό στη Λωρίδα της Γάζας). Ικανά να πετούν για περισσότερες από 30 ώρες και σε υψόμετρο 10.000 μέτρων, μεταδίδουν σχεδόν σε πραγματικό χρόνο εικόνες στο αρχηγείο της Frontex στη Βαρσοβία.
Οι αποστολές ξεκινούν ως επί το πλείστον από τη Μάλτα και επικεντρώνονται στη λιβυκή ζώνη έρευνας και διάσωσης – όπου η λιβυκή ακτοφυλακή προχωρά σε αναχαιτίσεις όταν ενημερώνεται από ευρωπαϊκές δυνάμεις για σκάφη που επιχειρούν διάπλου της Μεσογείου.
«Οι βιομηχανίες όπλων λένε: «Πρόκειται για ένα πρόβλημα ασφαλείας, οπότε αγόρασε τα όπλα μου, αγόρασε τα drones μου, αγόρασε το σύστημα επιτήρησής μου»» λέει η γερμανίδα ευρωβουλευτής Οζλέμ Ντεμιρέλ.
«Η ΕΕ μιλάει συνεχώς για αξίες όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα, καταγγέλλει τις παραβιάσεις τους, όμως εβδομάδα με την εβδομάδα βλέπουμε περισσότερους ανθρώπους να πεθαίνουν και πρέπει να αναρωτηθούμε αν η ΕΕ παραβιάζει τις αξίες της».
Τα ευρωπαϊκά εναέρια μέσα συνοδεύονται στο έδαφος από αισθητήρες και εξειδικευμένες κάμερες που οι αρχές φύλαξης των συνόρων ανά την Ευρώπη χρησιμοποιούν για την ανίχνευση κινήσεων και τον εντοπισμό ανθρώπων που κρύβονται. Περιλαμβάνουν κινητά ραντάρ και θερμικές κάμερες τοποθετημένα σε οχήματα, καθώς και ανιχνευτές καρδιακού παλμού και μόνιτορ CO2 για τον εντοπισμό ατόμων που ενδεχομένως κρύβονται μέσα σε οχήματα. Η Ελλάδα αναπτύσσει θερμικές κάμερες και αισθητήρες κατά μήκος των χερσαίων συνόρων της με την Τουρκία, παρακολουθώντας τις μεταδόσεις από επιχειρησιακά κέντρα, όπως αυτό στη Νέα Βρύσσα. Στην ίδια περιοχή, η Ελλάδα ανέπτυξε τον Ιούνιο ένα ηχητικό κανόνι, το οποίο μπορεί να εκτοξεύσει «εκκωφαντικές» ηχητικές ριπές έως 162 decibels προκειμένου να αναγκάσει πρόσφυγες και μετανάστες να κάνουν αναστροφή.
Η Πολωνία ευελπιστεί να αντιγράψει την Ελλάδα απαντώντας στην κρίση στα σύνορά της με τη Λευκορωσία. Το πολωνικό κοινοβούλιο ενέκρινε τον Οκτώβριο ένα τείχος που θα ορθωθεί κατά μήκος των μισών συνόρων και θα φτάνει σε ύψος έως και τα 5,5 μέτρα, ενώ θα είναι εξοπλισμένο με ανιχνευτές κίνησης και θερμικές κάμερες.
Η ΕΕ δαπάνησε 4,5 εκατ. ευρώ σε μια τριετή δοκιμή ανιχνευτών ψεύδους τεχνητής νοημοσύνης στην Ελλάδα, στην Ουγγαρία και στη Λετονία. Η συσκευή σκανάρει τις εκφράσεις του προσώπου προσφύγων και μεταναστών καθώς απαντούν στις ερωτήσεις που θέτει, κρίνοντας κατά πόσο λένε ψέματα και διαβιβάζοντας τις πληροφορίες σε κάποιον αξιωματούχο.
Η τελευταία δοκιμή ολοκληρώθηκε στα τέλη του 2019 και χαιρετίστηκε ως επιτυχημένη από την ΕΕ, αρκετοί ακαδημαϊκοί ωστόσο έκαναν λόγο για ψευδοεπιστήμη, επισημαίνοντας πως οι «μικροεκφράσεις» που αναλύει το λογισμικό δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν αξιόπιστα. To επίμαχο λογισμικό βρίσκεται στο επίκεντρο προσφυγής του γερμανού ευρωβουλευτή Πάτρικ Μπρέιερ στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο του Λουξεμβούργου, με το επιχείρημα ότι πρέπει να αυξηθεί ο δημόσιος έλεγχος σε ανάλογες τεχνολογίες. Μια απόφαση αναμένεται την ερχόμενη Τετάρτη.
Πηγή
