της Μαρίας Δεναξά
"Το ανατολικότερο νησί των Δωδεκανήσων βρίσκεται στο επίκεντρο της σύγκρουσης κυριαρχίας στη θάλασσα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Λόγω της στρατηγικής του θέσης, ήταν ιστορικά πάντα πολυπόθητο.
Υπήρξε ποτέ πιο πολυπόθητο κομμάτι γης από το Καστελλόριζο; Αυτό το μεγάλο βότσαλο 9 τετραγωνικών χλμ των Δωδεκανήσων - και των 500 κατοίκων, συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών - χαμένο στα ανατολικά σύνορα της Ελλάδας βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από την τουρκική ακτή, κοντά στην πόλη Κας και απέναντι, στις νότιες ακτές της Μεσογείου, στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.
Το νησί, Καστελλόριζο στα ελληνικά, Castelrosso στα ιταλικά («κόκκινο κάστρο» πιθανότατα αναφέρεται στο κάστρο του Τάγματος του Αγίου Ιωάννη της Ιερουσαλήμ), Meis στα τουρκικά, ζούσε ειρηνικά στη Νεολιθική εποχή; Τα υπολείμματα της ανθρώπινης παρουσίας από την εποχή δεν λένε κάτι τέτοιο. Αλλά είναι βέβαιο ότι δεν σταμάτησε στη συνέχεια, να περνάει από χέρι σε χέρι και οι κάτοικοί του εκδιώχθηκαν περισσότερο από μία φορά ή έγιναν σκλάβοι.
Ήταν ρωμαϊκό και μετά βυζαντινό. Παρά τη διαρκή ελληνική επιρροή, οι Άραβες το λεηλάτησαν, οι Τούρκοι το πήραν, οι Σταυροφόροι το κατέλαβαν, το Τάγμα του Αγίου Ιωάννη το κατέλαβε. Οι Καταλανοί, οι Οθωμανοί, οι Ιταλοί το κατέλαβαν διαδοχικά. Οι Γάλλοι βρέθηκαν εκεί κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι Ιταλοί το προσάρτησαν και στη συνέχεια υπήρξε διαμάχη με τους Βρετανούς για το νησί κατά τη διάρκεια του Β 'Παγκοσμίου Πολέμου κ.λπ.
Λόγω των βιαιοτήτων, το νησί έχει χάσει τους κατοίκους του. Από τους 15.000 στις αρχές του 20ού αιώνα, μόλις μερικές εκατοντάδες έμειναν όταν τελικά έπεσε, μετά τον πόλεμο, στα χέρια της Ελλάδας, όπως όλα τα Δωδεκάνησα.
«Η ουρκία αμφισβητούσε πάντα τη Συνθήκη του Παρισιού του 1947», σημειώνει ο Jean Marcou, ερευνητής σχετικά με τις στρατηγικές αλλαγές στη Μεσόγειο στο Science-Po της Grenoble. «Αυτό το νησί είναι γεωγραφικά αποσυνδεδεμένο από την Ελλάδα, εξηγεί, σε επείγουσες καταστάσεις και για την καθημερινή ζωή, οι κάτοικοί του γενικά πηγαίνουν στη γειτονική Τουρκία».
Ενώ επιτόπιως Έλληνες και Τούρκοι είναι καλοί γείτονες, αυτό το ιστορικό αγκάθι στην πλευρά των τουρκο-ελληνικών σχέσεων έχει επιδεινωθεί καθώς οι εδαφικές αξιώσεις σχετικά με τη θάλασσα έχουν οξυνθεί.
Τα πρώτα σύγχρονα προβλήματα προέκυψαν το 1973, όταν υπήρχαν ήδη συζητήσεις για ενδείξεις για την παρουσία υδρογονανθράκων στη θάλασσα, αναφέρουν οι Didier Ortolland και Jean-Pierre Pirat στον γεωπολιτικό άτλαντα των θαλάσσιων χώρων.
Αυτή η επαναλαμβανόμενη διαμάχη έχει πάρει μια πολύ κρίσιμη στροφή αυτό το καλοκαίρι, καθώς η Τουρκία ανέλαβε και πάλι σεισμικές εξερευνήσεις σε αναζήτηση κοιτασμάτων πετρελαίου ή φυσικού αερίου στα ανοικτά του Καστελλόριζου. Ωστόσο, χάρη στο Καστελλόριζο, η Ελλάδα διεκδικεί δικαιώματα σε τεράστιες θαλάσσιες περιοχές στα ανοικτά των τουρκικών ακτών.
«Η επιθυμία οικειοποίησης του πλούτου της Μεσογείου, επί του οποίου όλες οι παράκτιες χώρες έχουν δικαίωμα, είναι ένα παράδειγμα σύγχρονης αποικιοκρατίας», ανέφερε ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, την 1η Σεπτεμβρίου, απευθυνόμενος στην Ελλάδα που του αρνείται, αδικαιολόγητα σύμφωνα με αυτόν, αυτές τις προσβάσεις στη θάλασσα. Η βούληση της Αθήνας «να μας κλείσει στην ακτογραμμή μας αγνοώντας τα 780.000 km2 της Τουρκίας και λαμβάνοντας υπόψη ένα νησί των 10 km2, είναι η απόδειξη της πιο καθαρής αδικίας », υποστήριξε.
Η Ελλάδα αντέδρασε με στρατιωτικές ασκήσεις, υποστηριζόμενη από τη Γαλλία. Κατηγορείται ότι συνέβαλε στη ρήξη με αποβίβαση στρατιωτών στο Καστελλόριζο την Παρασκευή 28 Αυγούστου. «Ο προσανατολισμός των όπλων προς τη τουρκική ακτή είναι ηλιθιότης», προειδοποίησε ο εκπρόσωπος του AKP, το κόμμα του Προέδρου Ερντογάν, στις 31 Αυγούστου. Η Αθήνα ανέφερε ότι αντικατέστησε μόνο τα στρατεύματα που υπάρχουν στο νησί, σύμφωνα με πηγή που ανέφερε το πρακτορείο ειδήσεων Bloomberg.
«Δεν βλέπουμε τι θα μπορούσε να μειώσει την ένταση, μπορούμε να περιμένουμε ένα πάγωμα της σύγκρουσης, όπως και με τη διχοτόμηση της Κύπρου», αναφέρει ο Jean Marcou.
Προς το παρόν, ούτε η Ελλάδα ούτε η Τουρκία - η οποία δεν έχει υπογράψει τη Σύμβαση του 1982 για το Δίκαιο της Θάλασσας - είναι έτοιμες να προσφύγουν σε ένα διεθνές δικαστήριο για την επίλυση της διαφοράς τους για τις θαλάσσιες ζώνες τους. «Αυτό το ζήτημα του βάρους των νησιών, ειδικά εκείνων που βρίσκονται κοντά στις ακτές άλλου κράτους, σε σχέση με το μήκος της ακτογραμμής, στην οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών είναι επαναλαμβανόμενο», σημειώνει ο Walter Roest, γεωφυσικός στο Ifremer. Και υπενθυμίζουμε, μεταξύ άλλων πολυάριθμων παραδειγμάτων, ότι η Γαλλία, η οποία διεκδίκησε μεγάλες περιοχές γύρω από το Saint-Pierre-et-Miquelon, στη διαμάχη μεταξύ αυτής και του Καναδά, είδε τις φιλοδοξίες της να πριονίζονται από το διαιτητικό δικαστήριο της Νέας Υόρκης το 1992 που έλαβε υπόψη το μήκος της ακτής της Νέας Γης".
Πηγή:enikos.gr
