Του Αλέξανδρου Κόντη
Στο πόσιμο νερό που διοχετεύεται ακόμα και σε ορισμένες από τις μεγαλύτερες ελληνικές πόλεις έχει διεισδύσει η ρύπανση από τα νιτρικά, δημιουργώντας νέο προβληματισμό για τις ενδεχόμενες επιπτώσεις τους στη δημόσια υγεία. Οπως αποκαλύπτει η Realnews, οι νέες μετρήσεις δείχνουν ότι σε αρκετά αστικά κέντρα της χώρας το νερό της βρύσης περιέχει επίπεδα νιτρικών που ξεπερνούν κατά πολύ το άτυπο όριο των 10 mg/l. Επισήμως, στην Ευρωπαϊκή Ενωση, αλλά και στη χώρα μας, το ασφαλές όριο που προβλέπει η σχετική νομοθεσία για την περιεκτικότητα νιτρικών στο πόσιμο νερό είναι τα 50 mg/l. Ωστόσο, σε αρκετές χώρες-μέλη της Ε.Ε., η νομοθεσία ή εκθέσεις των υπουργείων Υγείας περιλαμβάνουν και το όριο των 10 mg/l ως σύσταση για την ασφαλή κατανάλωση, ειδικά αν το νερό καταναλώνεται από εγκύους, βρέφη και νήπια ή αν προορίζεται για την παρασκευή βρεφικών γευμάτων.
Ο λόγος της ανησυχίας που προκύπτει από τα νιτρικά και τη συχνή τους απορρόφηση από τον ανθρώπινο οργανισμό μέσω του πόσιμου νερού έχει αποτυπωθεί πλήρως σε έρευνες της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας. Παράλληλα, οι επιπτώσεις των νιτρικών στην ανθρώπινη υγεία έχουν αποτυπωθεί και στις επίσημες αναφορές της Ε.Ε. Προερχόμενα κυρίως από την υπερβολική χρήση λιπασμάτων, τα νιτρικά ελέγχονται για καρκινογενέσεις, ενώ έχει αποδειχθεί ότι δημιουργούν αιματολογικά προβλήματα, ικανά να προκαλέσουν ακόμα και τον θάνατο σε βρέφη. «Περίσσεια νιτρικών σε πόσιμα ύδατα μπορεί να έχει επιπτώσεις στην υγεία, συγκεκριμένα την πρόκληση μεθαιμοσφαιριναιμίας, η οποία εμποδίζει την κανονική μεταφορά οξυγόνου από το αίμα στους ιστούς, με αποτέλεσμα να προκαλεί κυάνωση και, σε υψηλότερες συγκεντρώσεις, ασφυξία που μπορεί να αποδειχθεί θανάσιμη για τα βρέφη», αναφέρεται χαρακτηριστικά σε έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τα νιτρικά, που δημοσιεύτηκε τον Μάιο του 2018. Εκτός αυτού, οι αρνητικές επιπτώσεις έχουν επισημανθεί και από την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA). «Τα νιτρικά εισέρχονται στην τροφική αλυσίδα ως επιμολυντής του νερού, λόγω των υπερβολικών αγροτικών πρακτικών. Στους ανθρώπους, τα νιτρικά απορροφώνται άμεσα από τον οργανισμό. Μπορούν να οξειδώσουν τη φυσική αιμοσφαιρίνη, μειώνοντας την ικανότητα των ερυθρών αιμοσφαιρίων να μεταφέρουν οξυγόνο σε όλο το σώμα. Μπορεί επίσης να συμβάλουν στον σχηματισμό των λεγόμενων νιτροζαμίνων, κάποιες από τις οποίες είναι καρκινογόνες», έχουν δηλώσει στην «R» αξιωματούχοι της EFSA.
Οι μετρήσεις
Η «R», σε ρεπορτάζ που δημοσιεύθηκε τον περασμένο Μάρτιο, έχει ήδη τονίσει το πρόβλημα που υπάρχει σε αρκετές -κυρίως περιαστικές περιοχές της χώρας, όπου, σύμφωνα με τις επίσημες μετρήσεις της Ενωσης Δημοτικών Επιχειρήσεων Υδρευσης και Αποχετεύσεων (ΕΔΕΥΑ), αλλά και τις κατά τόπους ΔΕΥΑ, έχει καταγραφεί ακόμα και υπέρβαση του ορίου των 50 mg/l. Πρόκειται για μετρήσεις που είναι αναρτημένες στο διαδίκτυο. Αφορούν δείγματα που ελήφθησαν τα έτη 2019, 2020 και 2021, με τα αποτελέσματα των αναλύσεων να είναι, δυστυχώς, απογοητευτικά. Για παράδειγμα, σε μέτρηση που έγινε στην περιοχή Μιδέα του Ναυπλίου η ποσότητα που βρέθηκε ήταν 137 mg/l, σχεδόν τριπλάσια της επιτρεπόμενης. Υπερβάσεις νόμιμων ορίων είχαν βρεθεί ακόμα σε Ερμιόνη και Κουτσοπόδι Αργους, ενώ νιτρικά πάνω από το άτυπο όριο των 10 mg/l εντοπίζονται σε αρκετές περιοχές ακόμα όπως το Αίγιο, οι Φίλιπποι Καβάλας, η Κάτω Φορτέτσα Ηρακλείου Κρήτης, ο Aγιος Νικόλαος Χαλκίδας, το Λεβεντοχώρι Κιλκίς και ο Αφανός Λαμίας. Οι νέες μετρήσεις που δημοσιοποιούνται σήμερα προέκυψαν μετά από συνεργασία της «R» με διαπιστευμένο ιδιωτικό εργαστήριο, πραγματοποιήθηκαν το διάστημα μεταξύ Μαρτίου και Μαΐου του 2021 και αφορούν το νερό της βρύσης από νοικοκυριά τα οποία βρίσκονται σε κεντρικά σημεία ελληνικών πόλεων. Σύμφωνα με αυτές, υπέρβαση του άτυπου ορίου των 10 mg/l καταγράφηκε σε μία μέτρηση στην Πάτρα (14 mg/l), σε τρεις μετρήσεις στη Λάρισα (15, 18 και 18 mg/l) και σε ακόμα μία μέτρηση στην Κατερίνη (23 mg/l). Παράλληλα, περιεκτικότητα νιτρικών κοντά στο άτυπο όριο των 10 mg/l καταγράφηκε σε Βόλο (9,7 mg/l), Σέρρες (8,5 mg/l) και Γιαννιτσά (8,9 mg/l).
Διείσδυση των νιτρικών στο δίκτυο του πόσιμου νερού, όμως, παρατηρείται και στη Θεσσαλονίκη. Σε δύο μετρήσεις που έγιναν σε κατοικίες που βρίσκονται σε πολύ κεντρικά σημεία της πόλης εντοπίστηκαν νιτρικά σε επίπεδα 9 mg/l και 7 mg/l. Οι μετρήσεις που έχει αναρτήσει στο διαδίκτυο η ΕΔΕΥΑ δείχνουν πως η επιβάρυνση είναι μεγαλύτερη σε περιαστικές περιοχές της Θεσσαλονίκης, όπως το Ασβεστοχώρι του δήμου Πυλαίας-Χορτιάτη (29,1 mg/l) και ο δήμος Θέρμης (19,94 mg/l).
