Το εμβληματικότερο των κτισμάτων του πρώην στρατοπέδου
Γίνεται πράξη και ο δεύτερος άξονας παρεμβάσεων για τη δημιουργία του Μητροπολιτικού Πάρκου Παύλου Μελά, καθώς μετά το ‘’πράσινο’’ έργο «Περιβαλλοντική αναβάθμιση και απόδοση σε Κοινή χρήση του Μητροπολιτικού Πάρκου Παύλου Μελά» που υλοποιείται εδώ και 15 μήνες και αφορά στην ανάπλαση του ελεύθερου χώρου του πρώην στρατοπέδου, ξεκίνησε από τις 15 Φεβρουαρίου 2023, το έργο «Αποκατάσταση και Επανάχρηση του κτηρίου Στρατωνισμού Α2 εντός του Μητροπολιτικού Πάρκου (πρώην στρατοπέδου) Παύλου Μελά».
Η σύμβαση που αφορά στο διατηρητέο κτήριο με την ονομασία Α2, το εμβληματικότερο των κτισμάτων του πρώην στρατοπέδου, υπεγράφη στις 10 Ιανουαρίου 2023 από τον Δήμαρχο Παύλου Μελά Δημήτρη Δεμουρτζίδη και τον Πρόεδρο και Διευθύνοντα Σύμβουλο της αναδόχου «Ένωσης Κ. ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ Α.Τ.Ε. ΑΤΡΑΠΟΣ Α.Τ.Ε.», Κωνσταντίνο Ιωαννίδη και το έργο, με αρχικό προϋπολογισμό 6.905.832 εκατομμύρια ευρώ αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Αύγουστο του 2024.
Στο κτήριο Α2 θα λειτουργήσει Μουσείο – Εκθεσιακός Χώρος Εθνικής Αντίστασης και επιτελικές υπηρεσίες του Δήμου Παύλου Μελά, μεταξύ των οποίων νέο Δημαρχείο και σύγχρονη Αίθουσα Συνεδριάσεων Δημοτικού Συμβουλίου.
Πρότυπη συνέργεια Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α΄ και Β΄ βαθμού και κεντρικού κράτους
Ο Δήμος Παύλου Μελά πέτυχε την ένταξη του έργου σε χρηματοδοτήσεις εγχώριες και ευρωπαϊκές και εκπόνησε τις απαιτούμενες μελέτες με την υποστήριξη της Αναπτυξιακής ΜΑΘ (Μείζονος Αστικής Θεσσαλονίκης) ΑΕ ΑΟΤΑ, του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, της ΠΚΜ και της ΜΟΔ ΑΕ προκειμένου να ωριμάσει το έργο της αξιοποίησης του ιστορικού κτιρίου.
Φορέας υλοποίησης του έργου, βάση της προγραμματικής σύμβασης, είναι η ΜΑΘ ΑΕ ΑΟΤΑ, η οποία σε πολύ σύντομο χρόνο διενήργησε τη διαγωνιστική διαδικασία ανάθεσης της Δημόσιας Σύμβασης κατασκευής, έλαβε τις απαραίτητες γνωμοδοτήσεις, εγκρίσεις και αδειοδοτήσεις Φορέων αρμοδιότητας και την προαπαιτούμενη σύμφωνη γνώμη του Ελεγκτικού Συνεδρίου και έχει αναλάβει την επίβλεψη κατασκευής των εργασιών αποκατάστασης και επανάχρησης του κτηρίου, υπό την εποπτεία των Υπηρεσιών του ΥΠΠΟΑ.
Η επιτροπή παρακολούθησης του έργου αποτελείται από τη Μίνα Παπαδιαμαντή, Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου Παύλου Μελά και τον Αργύρη Αργυρόπουλο, Προϊστάμενο της ίδιας Διεύθυνσης.
Διπλή χρηματοδότηση
Για το έργο εξασφαλίστηκαν χρηματοδοτήσεις 2.500.000 ευρώ, το 2018, από τους πόρους του τομεακού επιχειρησιακού προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία, 2014-2020» του Υπουργείου Οικονομίας & Ανάπτυξης (ΕΠΑνΕΚ), στο πλαίσιο της δράσης «Δημιουργική Επανάχρηση Δημοτικής Ακίνητης Περιουσίας» και 4.405.832 ευρώ, το 2021, από το πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης» του Υπουργείου Εσωτερικών.
Η ταυτότητα ενός κτηρίου που η ιστορία του απλώνεται σε τρεις αιώνες
Το γνωστό επίμηκες κτήριο στρατωνισμού Α2 που αναπτύσσεται στη δυτική πλευρά του πρώην στρατοπέδου Παύλου Μελά, παράλληλα με την οδό Λαγκαδά, θεωρείται το εμβληματικότερο όλων των κτισμάτων, ένα σημαντικό κατάλοιπο της ιστορικής μας κληρονομιάς που χτίστηκε την περίοδο 1895-1905 και η ιστορία του απλώνεται σε τρεις αιώνες!
Μάλιστα τα κελύφη του Α2 και του Α3 που είναι κάθετο στη Λαγκαδά, χαρακτηρίστηκαν ως μνημεία, ενώ ο τόπος που φιλοξενεί τα δύο κτήρια χαρακτηρίστηκε το 2003 ως ιστορικός τόπος, με βάση την απόφαση του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων και την επακόλουθη απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού. Ο χαρακτηρισμός αυτός επιβάλει συνεπώς ένα διαβαθμισμένο καθεστώς προστασίας με δεσμεύσεις που απορρέουν από τον αρχαιολογικό νόμο και τις συναφείς ρυθμίσεις, διατήρηση και αποκατάσταση των εξωτερικών όψεων των δύο κτηρίων και μεγαλύτερη ελευθερία στην εσωτερική τους διαμόρφωση.
Ο συγκεκριμένος τόπος αποτελεί ένα ζωντανό κομμάτι μιας ιστορίας γεμάτη πολέμους, συγκρούσεις, προσφυγιά, διωγμούς, εκτελέσεις και με την ισχυρή συμβολικότητα ενός ιδιαίτερου τόπου μνήμης, με τις παλαιότερες στρατιωτικές εγκαταστάσεις, την ιστορία του Γ’ Σώματος Στρατού, την Οθωμανική περίοδο, την περίοδο της Στρατιάς της Ανατολής, τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο και τη ναζιστική κατοχή, την περίοδο του εμφυλίου και της δικτατορίας, έως και τις λιγότερο ταραγμένες περιόδους του.
Το υπό επανάχρηση κτήριο Α2 έχει συνολική επιφάνεια 3.353 τ.μ., οι βασικές του διαστάσεις είναι 150,5 (μήκος), 11,15 (πλάτος), 14,5 (ύψος), βρίσκεται σε ένα κομβικό σημείο σύνδεσης των ΔΕ Σταυρούπολης και Πολίχνης, ενώ έχει επαφή με το όριο της ΔΕ Νεάπολης του Δήμου Νεάπολης – Συκεών και βρίσκεται σε σημειακή επαφή με το όριο της ΔΕ Αμπελοκήπων του Δήμου Αμπελοκήπων – Μενεμένης.
Παρεμβάσεις και δεύτερη ζωή στο Α2 με το πνεύμα του Χάρτη της Βενετίας
Οι επεμβάσεις στο κτήριο Α2 εμφορούνται από το πνεύμα του Χάρτη της Βενετίας (1964), που αποτελεί το διεθνώς αποδεκτό πλαίσιο αρχών, στις οποίες κωδικοποιείται η δεοντολογία της αποκατάστασης των μνημείων, σύµφωνα µε την οποία η διαδικασία θα πρέπει να έχει ως στόχο να διατηρήσει και να αποκαλύψει τις ιστορικές αξίες του µνηµείου, βασιζόµενη στον σεβασµό προς την αρχική του υπόσταση και τα αυθεντικά του στοιχεία.
Στο υπό επανάχρηση κτίριο, διατηρητέο στοιχείο αποτελεί µόνο το κέλυφος αφού το εσωτερικό του έχει αλλοιωθεί σε µεταγενέστερη εποχή από τον ελληνικό στρατό.
Οι βασικές επιλογές της αποκατάστασης είναι σε µέγιστο βαθµό η αποκατάσταση του κελύφους και η δηµιουργία ενός ξύλινου σκελετού στα χνάρια του αρχικού, που σέβεται πλήρως την κατασκευαστική λογική του κτιρίου και την αρχική του τυπολογία. Απομακρύνεται ο φορέας σκυροδέματος και κατασκευάζεται νέος ξύλινος φορέας με διπλή κιονοστοιχία.
Η συντήρηση – αποκατάσταση του κτίσματος είναι προσανατολισμένη στην ενεργειακή αναβάθμιση του Α2 και αφορά οικοδομικές εργασίες καθαιρέσεων, αρμολογήματα και ενισχύσεις περιμετρικής τοιχοποιίας, αντικατάσταση της στέγης, κατασκευή κλιμακοστασίων και εγκατάσταση ανελκυστήρων, αντικατάσταση κουφωμάτων και λοιπών διακοσμητικών στοιχείων όψης, επικαλύψεις – επενδύσεις και λοιπές διαμορφώσεις εσωτερικού χώρου, ηλεκτρομηχανολογικές εργασίες θέρμανσης και κλιματισμού, ύδρευσης και αποχέτευσης, πυροπροστασίας και φωτισμού.
Ο στρατηγικός στόχος της επανάχρησης του Α2
Ο Δήμαρχος Παύλου Μελά Δημήτρης Δεμουρτζίδης και η Αντιδήμαρχος Τεχνικών Έργων Αναστασία (Σίσσυ) Φραγκοπούλου, συμφωνούν ότι στρατηγικός στόχος με την επανάχρηση του Α2 είναι η δημιουργία ενός πολιτιστικού – τουριστικού πόλου, ενός χώρου ιστορικής μνήμης και προβολής της αρχιτεκτονικής αξίας του κτηρίου και ταυτόχρονα η ενίσχυση της διοικητικής ικανότητας του Δήμου Παύλου Μελά και η παροχή υπηρεσιών υψηλής ποιότητας στους πολίτες.
Η υλοποίηση του έργου είναι κομβικής σημασίας γιατί ουσιαστικά σηματοδοτεί και την έναρξη αξιοποίησης των κτηρίων του πρώην στρατοπέδου και μάλιστα με μια διαδικασία επανάχρησης του Α2 που θα αποτελέσει πρότυπο για τη μελλοντική εφαρμογή στο υπόλοιπο κτηριακό απόθεμα, με τις βέλτιστες επιχειρησιακές, αρχιτεκτονικές και διοικητικές πρακτικές.
Πηγή κειμένου και φωτογραφίας: ditika.gr
